Zazpigarren gutuna

2011-01-24

Osaba urruna.

Azken boladan, danbor oihartzunak entzuten ditut nonahi. Danbor goxoak izan ziren lehenik, zure urtebetetze egunean iritsi ziren danbor soinu leunak, Bakearen Danborrak, Orokorrak eta Egiaztagarriak, kaleetatik beruna eta malkoak behin betiko erbesteratzea proposatzen zutenak. Denok poztu ginen egun hartan, edo denok jaio ginen berriro, zuk esaten zenidan bezala. Eguraldia ere, goxotu egin zen bat-batean, Anbotoko Marik udaberria urtarrilean etor daiteekela demostratu nahi balu bezala.

Zoritxarrez, badira oraindik Berunzaleak. Malkozaleak.Gerraren Danborrak jotzen segitu nahi dutenak, kantu obstinato bat bezala. Eta udaberriaz mintzo den jendea atxilotzen dute gauez. Eta boltsak jartzen dizkiete buruan eta haien saihetsei ostikoka ibiltzen dira. Danborra jotzen dute haien saihetsetan. Gerraren danborreroek. Borreroek.

Joan den astean bestelako danborrak ere entzun genituen Donostian. Hasieran ez nuen ulertzen zergatik kristo, asteazken buruzuri batez, gauerdian mundu guztia sukaldariz jantzi eta barrilak astintzen hasten zen. Parte Zaharreko kaleak, paperezko txano ridikiluak zeramatzaten agure sudurgorriz, eta kalimotxoz, botakaz eta Ken7ren kantuz osatutako bukle batean sartutako nerabez leporaino bete baitziren, bapatean. Rubenek, nire pisukide iruñearrak, festa bat zela azaldu zidan. “Ba a ze festa tontoa”, pentsatu nuen orduan: nik bost urte betetzean utzi nion hogeita lau orduz danborra konpultsiboki jotzeari. Baina tira, ze esango zidan Rubenek jai tontoei buruz, bere herrian zezenen aurrean korrika egitera dedikatzen direnean.

Danborrak, Xiberoan ere entzungo dira aurki. Atabala, xirularekin batera, herriz herri ibiliko da igandetik aurrera Santa Graziko gazteek antolatutako maskaradan. Baina notizia beltzak dakartzate aurten Pitxu, Kabana eta konpainiak, osaba. Eurek esan dutenez, Santa Grazik historian antolatuko duen azken maskarada izango da aurtengoa. Arrazoia? Gaztek ez dakitela habo uskaz. Haiek direla herriko azken gazte euskaldunak. Azken mohikanoak.

Horrelakoa gure herria. Iluna etorkizuna. Ezezaguna iragana. Xiberotik atera gabe, aurten 450 urte hil zuten han Mitikileko apeza, jauntxoen kontrako matxinada gidatzeagatik. Mátalaz zuen izena eta zazpi mila laborari matxinatu ziren berarekin. Badakizu zein zen haien gerra oihua? “Herria! Herria! Herria!”.

Matalazi burua moztu zioten, eta Mauleko plazan zintzilikatu. Duela 450 urte. Norbait oroitu ahal da?

Tira, “agian, agian, egun batez jeikiko gira”. Hala kantatu zuen Matalazek bere heriotzean. Eta zergatik ez? Tunisiatik erritmo biziz datozen danborrek, dena posible dela erakutsi digute, bai. Hogeitabatgarren mendean, hamaseigarrenean bezala.

Bitartean dolu gabe, dolu gabe bizi gaitezen, osaba. Esaten didazu azken gutunean, egunen batez Euskal Herriko kaleetatik elkarrekin ibiltzen garenean, zuk kargatuko duzula nire akordeoia, lobak bikain zaintzen dituzten osaben moduan. Eskertuko dizu nire bizkarrak. Baina ordura arte, zuk han eta nik hemen, segi dezagun danborra jotzen. Emeki, baina emankor. Tinbalak bezain tinko, silofonoa bezain koloretsu, txalaparta bezain eskuzabal, kriskitinak bezain alai.

Baina donostiarrak bezain nekagarri bihurtu gabe.

Besarkada handia.

Seigarren gutuna

Euskal Herria, 2011-01-10

Osaba maitea.

Bukatu dira gabonak. “Erdi materialista” “Erdi ezer ere” ez garenoi, Jesusitoren koadrilakoak karka samarrak iruditzen zaizkigunoi, egia esan, ez zaizkigu gehiegi gustatzen, nahiz eta jendeak inoiz baino gehiago edan, inoiz baino gehiago kantatu eta inoiz baino gehiago besarkatu. Baina debekatutakoa desiatu ohi den gisa berean, derrigorrezkoa gorrotatu egiten dugu. Eta horregatik, jai hauetan ia dekretuz inposatzen dutenean zoriontasuna eta familia; eta txanpana, kantua eta besarkada... ba niri gogoa joaten zait. Nire bufanda beltzaren atzean ezkutatu, eta denbora pasatzen uzten dut. Azken finean, katarro bat bezalakoak dira gabonak: astunak dira, gogaikarriak, baina ez dute gehiegi irauten.

Gaur, gutunaren ordez, pakete postala bidaltzen dizut. Urte berrirako premiazko gauzez osatua. Pisuagatik igarriko diozunez, irriz, ametsez, borrokaz eta muxuz beteta doa. Irlan bizirauteko elikagai urgenteak, guztiak. Baina ez da Santa Klausen izpiritua izan gutunazala goraino kargatzera bultzatu nauena. Izan ere, zuk nik bezain ondo dakizu, osaba, urte berria ia inoiz ez dela urtarrilaren batean hasten. Batzutan bai, baina ez da derrigorra. Urte berria edozein egunetan has liteke. Esaterako, gure aberri inesistente honetan, jende asko zegoen urte berriaren zain eta azkenean gaur iritsi da, atzerapenaz etorritako chrismas bat bezala eta adjetibo eta guzti: Urte berria orokorra, egiaztagarria eta iraunkorra izango da.

Baina agian iritsia zen lehenago; agian urte berrian geunden eta asko ez ziren oraindik ohartu. Larunbatean, lagun uholde bat elkarrekin oinez gindoazela Bilboko kaleetatik, jendeak elkarri begietara begiratzen ziola iruditu zitzaidan. Eta begiek, gezurrik esaten ez dakiten kanika berbati horiek, hala esaten ziotela batzuek besteei; “Urte berria heldu da”.

Bakoitzak, bere urte hasiera izaten du, noski. Zuretzako, nik uste, abendu hasieran iritsi zela urte berria. Eta hegazkinez iritsi zela. Eta Zuberoako dama zaharren itxura eta jet lag handia zituela. Eta Domintxineko sagarrez beteta zekarrela motxila.

Zeinahi kasutan, paketea ez dizut urte berria dela eta igortzen. Urtarrila delako sartu ditut irriak, ametsak, musuak eta borrokak gutunazalean. Badakidalako hilabete berezia dela zuretzat. Urtarrilean jaio zinelako mundura eta urtarrilean hil zintuztelako, duela hogeita sei urte, Ekuadorren bahitu eta torturatu zintuzten polizia espainol haiek. Baina berpiztea lortu zenuen, osaba. Eta horregatik, urtero, zure bi jaiotzak gogoratzen ditugu urtarrilean.

Agurtu nire partez Marie. Eta kontuan hartu pasatu direla gabonak. Beraz, jada derrigorrezkoak ez direnez, berriro gustatzen zaizkit edatea, kantatzea eta besarkatzea. Ia aurten zurekin egin ahal ditugun hiru gauza eder horiek. Hemen, gure aberri inesistentean.

Urte berri on, osaba.

Zure loba


P.s. Gogoratzen Afrikan geundela esan zeniguna? Dena da posible.