Zazpigarren gutuna


2011-01-24


Osaba urruna.

Azken boladan, danbor oihartzunak entzuten ditut nonahi. Danbor goxoak izan ziren lehenik, zure urtebetetze egunean iritsi ziren danbor soinu leunak, Bakearen Danborrak, Orokorrak eta Egiaztagarriak, kaleetatik beruna eta malkoak behin betiko erbesteratzea proposatzen zutenak. Denok poztu ginen egun hartan, edo denok jaio ginen berriro, zuk esaten zenidan bezala. Eguraldia ere, goxotu egin zen bat-batean, Anbotoko Marik udaberria urtarrilean etor daiteekela demostratu nahi balu bezala.

Zoritxarrez, badira oraindik Berunzaleak. Malkozaleak.Gerraren Danborrak jotzen segitu nahi dutenak, kantu obstinato bat bezala. Eta udaberriaz mintzo den jendea atxilotzen dute gauez. Eta boltsak jartzen dizkiete buruan eta haien saihetsei ostikoka ibiltzen dira. Danborra jotzen dute haien saihetsetan. Gerraren danborreroek. Borreroek.

Joan den astean bestelako danborrak ere entzun genituen Donostian. Hasieran ez nuen ulertzen zergatik kristo, asteazken buruzuri batez, gauerdian mundu guztia sukaldariz jantzi eta barrilak astintzen hasten zen. Parte Zaharreko kaleak, paperezko txano ridikiluak zeramatzaten agure sudurgorriz, eta kalimotxoz, botakaz eta Ken7ren kantuz osatutako bukle batean sartutako nerabez leporaino bete baitziren, bapatean. Rubenek, nire pisukide iruñearrak, festa bat zela azaldu zidan. “Ba a ze festa tontoa”, pentsatu nuen orduan: nik bost urte betetzean utzi nion hogeita lau orduz danborra konpultsiboki jotzeari. Baina tira, ze esango zidan Rubenek jai tontoei buruz, bere herrian zezenen aurrean korrika egitera dedikatzen direnean.

Danborrak, Xiberoan ere entzungo dira aurki. Atabala, xirularekin batera, herriz herri ibiliko da igandetik aurrera Santa Graziko gazteek antolatutako maskaradan. Baina notizia beltzak dakartzate aurten Pitxu, Kabana eta konpainiak, osaba. Eurek esan dutenez, Santa Grazik historian antolatuko duen azken maskarada izango da aurtengoa. Arrazoia? Gaztek ez dakitela habo uskaz. Haiek direla herriko azken gazte euskaldunak. Azken mohikanoak.

Horrelakoa gure herria. Iluna etorkizuna. Ezezaguna iragana. Xiberotik atera gabe, aurten 450 urte hil zuten han Mitikileko apeza, jauntxoen kontrako matxinada gidatzeagatik. Mátalaz zuen izena eta zazpi mila laborari matxinatu ziren berarekin. Badakizu zein zen haien gerra oihua? “Herria! Herria! Herria!”.

Matalazi burua moztu zioten, eta Mauleko plazan zintzilikatu. Duela 450 urte. Norbait oroitu ahal da?

Tira, “agian, agian, egun batez jeikiko gira”. Hala kantatu zuen Matalazek bere heriotzean. Eta zergatik ez? Tunisiatik erritmo biziz datozen danborrek, dena posible dela erakutsi digute, bai. Hogeitabatgarren mendean, hamaseigarrenean bezala.

Bitartean dolu gabe, dolu gabe bizi gaitezen, osaba. Esaten didazu azken gutunean, egunen batez Euskal Herriko kaleetatik elkarrekin ibiltzen garenean, zuk kargatuko duzula nire akordeoia, lobak bikain zaintzen dituzten osaben moduan. Eskertuko dizu nire bizkarrak. Baina ordura arte, zuk han eta nik hemen, segi dezagun danborra jotzen. Emeki, baina emankor. Tinbalak bezain tinko, silofonoa bezain koloretsu, txalaparta bezain eskuzabal, kriskitinak bezain alai.

Baina donostiarrak bezain nekagarri bihurtu gabe.

Besarkada handia.

1 comentario:

  1. Loba maitea,

    Hasta aquí llegan ecos de los tambores que me dices, de todos los tambores, de los que suenan que parecen cañones y de los otros también. Hasta imaginé oir los tambores del Athletic y Osasuna en Madrid, el futbol de la periferia y de la nacionalidad sin país en terreno extranjero, acompañando el txistu de un vizcaino que era más de Deusto que de otro sitio.

    Los tambores... han sonado siempre y en todos los lugares; los que hacen ruido, los nuestros y los de los otros. De joven quise aprender a tocar el tambor de los txistularis, el atabal. Eran tiempos de salidas al monte; tiempos de cuadrillas con kaikus verdes y azules. Pero me impacienté. Mi compañero iba más rapido con el txistu y se hacía más novias que yo, las encantaba más fácil. Me pasé a la danza, al aurresku y la ezpatadantza que un bilbaino nos enseñaba en Gaminiz Kultur Elkartea. Entonces eran el tambor, la música, la letra y el baile; hasta la ropa era especial. Ya no eran sólo el tambor y el txistu. Me di cuenta de que los tambores tienen que acompañar algo más que el ruido; que tienen que ser algo más que el trueno; y que no tienen porque sonar más fuerte que el latido del corazón para ser sentidos. Eramos un grupo grande en movimiento.

    Duró poco aquel aprendizaje. Mikel Laboa pasó por el pueblo con su espectáculo de voces e imágenes que rebotaban en la pared de la Iglesia, sonando bajo las estrellas de un verano, y me dio por dedicarme a dibujar en las paredes y las cartulinas, con spray, rotuladores y hasta con carboncillo. Los tambores que anunciaban y los que, además, comunicaban y encarnaban las almas. Allí estábamos!

    Aquí, en mi isla de destierro, también tenemos tambores, "Batuquis". Por las noches llaman a reunirse con los espíritus y las almas de los esclavos que no pudieron nunca regresar a sus tierras del continente. Es verdad lo que te cuento, no te creas, y ya me ha tocado reunirme a ellos, junto a la playa y las canoas de pescadores. Sabes, loba maitea, un poco de mi alma se ha vuelto africana.

    Pero no te preocupes. En enero, por el aniversario de nuestro nacimiento, me regalaron una txalaparta en miniatura, una preciosidad. Ahora estoy empeñado en sacar un ritmo para un Aberri Eguna que nos junte a todos... Agian, agian, egun batez jaikiko gira...

    Besarkada handia.


    Sao Tomé, 2011-01-01

    ResponderEliminar