Bosgarren Gutuna

2010-12-17

Osaba laguna,

Itzuli nintzen Irlatik, hogei graduri “hotz” deitzen dioten lekutik; lurrez inguratutako beste irla honetara iristeko; zero graduri “fresko” esaten zaion lekura.

Irlan, hangoan, badakizu Fidelek jabetza pribatua, arrazismoa eta denbora abolitu zituela aspaldi; eta horregatik gustura ibili naiz, rona eta eguzkitako krema konpartituz, eta erlojurik gabe.

Zure begiak eraman nituen, agindu nizun bezala. Eta paseatu nituen Habanako malekoitik eta zine areto zaharretatik. Irla bi ziruditen, zure begi beltz haiek, denari adi adi so; eta akorduan daukat nola esan zidaten, Vedadoko bi neska kantarik, euren etxeko sukalde zaharrean , «Ai! Bi irla jostari horien jabea hona ekarri ahal bagenu ! Ederto zainduko genuke guk hemen». Izan ere, kubatarrentzat, pobreak eta beltzak badira batez ere, maitasuna ez da arrazionamendu kartilatan sartzen. Urrik banatzen dute, tonaka, daukatena eta are gehiago. Eta bi kantariak, pobreak eta beltzak ziren zure begiak bezala. Eta habanerak kantatzen zituzten; Dulce Maria Loinazenak, eta Xabier Leterenak.

Egun batez, behin Sao Tomera jendea laguntzera joan, eta bizitza salbatu zizun medikua bisitatu nuen. Bere txakur inseparableari, "Basko" izena jarria zion, bere hitzekin esateko: "fideltasunagatik".

Pinar del Rioko guagua geltokian gelditu nintzen berarekin, eta bizarduna, txiki xamarra eta oso guapoa nintzela esan arren, kosta egin zitzaion jende artean ni errekonozitzea. Gero esan zidan, emandako deskribapena perfektua zela, baina norbait helduagoa espero zuela. “Alfonsok esan zidanez bere lagun handi bat zetorrela Kubara... Bere adineko norbait irudikatu nuen”.

Azaldu nion, Mariek behin elkarrizketa batean esan zuen bezala, laguntasunak ez duela zer ikusirik belaunaldiekin; etsaien trikimailua baino ez dela hori; eta zu osaba gisa adoptatu zintugula, bai, baina osaba baino, laguna zarela lehenik. “Urrun dugun bihotzeko lagun”, Ruperrek kantatuko lukeenez.

Joan den ostegunean entzun nuen bera, Ruper, Bilboko Kafe Antzokian. Orduan sentitu nuen definitiboki arribatua nintzela lurrez inguratutako irla honetara. Izan ere, ederto daki Ruperrek nola egin zero gradu “fresko” baino, “epel” izan daitezen. Eta ederto daki lagunei kantatzen; Bernardo edo Joseba izeneko bere anaiei, edo Mikel deitzen den osaba zaharrari.

Guk ere, kontzertutik ateratzean, kantuan segitu genuen, rona konpartituz eta erlojurik gabe. Habanerak ere kantatu genituen, Dulce Maria Loinaz eta Xavier Leterenak. Asko ari gara mejoratzen osaba; beraz, hasi zaitez ensaiatzen, etortzen zarenean, zeuk egin beharko duzu eta bigarren ahotsa.

Besarkada handia, eta muxu bat Marieri,

Josu

P.S. Liburu batzuk barrura sartuta, botila bat bota nuen Karibeko hondartza batean itsasora, Sao Tomerako. Baina merkeegiak dira liburuak Kuban, eta gehiegi pisatzen zuen botilak. Hondoratuta egongo da Atlantikoan, segur aski, altxorrez betetako itsasontzi piraten ondoan.

Osabaren Gutuna

São Tomé, 15 Diciembre 2010

Loba maitea,

Cruzaste el Atlántico, no sé si en Nere Balandra o en un moderno avión de esos que rasgan el viento, para ir a la Isla de los Tesoros a ver el Festival de Cine de La Habana. Cruzaste y te llevaste mis sueños. Desde allí no me ecribiste; o si me escribiste, tus letras deben venir a flote en una botella de ron del pueblo. Me envío un mensaje Elisabeth, mi querida hermana que tiene un perro cubano que se llama Basko. Ella sí, la que me salvó un día la vida. Me dijo que la llevaste un "Gran regalo" (Sagarren denbora); y que sintió alegría, tristeza y nostalgia al mismo tiempo. Yo aquí estoy: sintiendo los vientos y contando las mareas para ver llegar la botella con el mensaje, como los niños cuentan las noches esperando el día importante. Eran otros tiempos, me dirás, pero siempre los mismos sueños de hace unos días.

Cruzaste el Atlántico... De vuelta al trabajo, como el compañero de Amanda. Y a lo lejos se quedaron las calles viejas, con la siluetas de los camaradas en el pórtico de las despedidas. Y mis ojos, que te presté para que llevarás mi alma en tu viaje, allí se quedaron. Elisabeth también se quedó, y se quedó con todas esas cosas hermosas, pequeñas y duras que tiene la vida de esa isla de solidaridad gigante.

Mi suerte es que también Marí cruzó los mares, para venir al destierro, a nuestro destierro en África. Me trajo nueces de Arraforttonia, compotas de manzana y sueños que son de todos los tiempos, los mismos que de hace unos días.

Un beso, loba maitea!

PS: No te olvides de recuperar mis ojos

Laugarren gutuna

2010-11-15

Osaba maitea,

Harritu egin nauzu zure azken gutuneko ametsarekin. Batu egiten zenituen Sao Tomeko euriak, Bermeoko marineruen kamaroteak, sobietikoak zirenean “kamarada” deitzen zizuten errusiarrak, etxalde abandonatuak, Barakaldoko Labe garaiak eta Bidasoako itsasadarra, azkenean, denen artean, Errepublika Sozialista Baskirianoa sortzeko.

“Nik bai osaba erromantikoa!” pentsatu nuen, irakurri nuenean. “Tres romantique!” Domintxineko Mariek esango lukeen bezala. Eta oroitu nintzen, nola aspaldi “Neruda” deitzen nizun nik, eta zuk niri, “Irletako Postaria”, “Cartero de Islas”, Kuban dauden beste osabekin harremana berreskuratzen lagundu nizulako.

Domintxineko Marieri erakutsi nion zure gutuna, harro. “Bah! Ezagutzen dut ondo idazkera hori”, esan zuen berak, “Guapo plantak egiten dabil. Nola uste duzu konkistatu ninduela ni, horrelako gutunekin ez bazen?”. Gero, zigarro bat piztu eta kea bota zuen airera Domintxineko Mariek, guapa plantak eginez.

Bestelakoan, parranda bateko naufragioan galdu ostean, telefono barik egon naiz aste guztian. Eta ze ondo! Lasai ibili naiz etxean, dei apremianterik gabe, ene leihotik kanpoko euriari begira, Magritte-ren koadro batean bezala.

Aspergarria da euria, gaur ni bezala, goizean bizikletarekin ateratzen baldin bazara. Baina polita da leihotik begiratzeko. Txanpinoien sasoia iritsi dela sentitzen duzu. Eta ez mendietan bakarrik, hirietan ere, kalean gora eta behera, jendea guardasolen azpian ezkutatzen baita; eta Amanita eta Kantarelus ibiltariak dirudite denek. Hala, bat-batean, gutun ameslari batean moduan, perretxikoz betetzen da, kristalaren bestaldean, Donostia osoa.

Gainera, osaba, zer nahi duzu esatea; kalera jeitsita ere, euriak badauka bere xarma. Zeren ba al dago gauza romantikoagoarik guardasol konpartitu bat baino? Domintxineko Mariek esango lukeen legez, “Tres tres romantique”.

Datorren astean, Kubara noa. Habanako Zine Festibalera eta Zine Eskolara. Hogei egun emango ditut bertan, pozik, herrialde hartan izarrak nonahi ikusten direlako, baita banderan ere. Eta agurtuko ditut beste osabak zure partetik. Emango dizkiet besarkada handiak eta edango dugu rona zure kontura. Lasai egon, ez zait ezer kostatzen: Plazer handiz izango naiz berriz ere “Irletako postaria”. Zuk ostera, marineru zahar maitea, ez utzi inoiz “Neruda” izateari.

Pottak.

Josu.

P.S. Genetika da, edo neu ere guapo plantak egiten nabil?

Hirugarren Gutuna

Osaba maitea,

Esaten zenidan zure azken gutunean izorratua egon zarela, intsektu kabroi batek ziztatu zizulako lo zeuden bitartean. Apur bat larritu nintzen, egia esan, izan ere, ondo dakit Afrika Tropikaleko zomorroak Afrika Kontinentaleko leoiak baino kaltegarriagoak direla. Baina gehien larritu ninduena intsektuaren izena izan zen. Centopeia. “Ai ene, izen itsusi horrekin, gauza onik ez seguru”, pentsatu nuen. Zeren, ya nahiko desatsegina baldin bada euli batek, edo inurri gorri batek emandako eztenkada... dauzkaten izen sinpatiko hoiekin, eta gainera inurria gorria izanik .... Ez dut pentsatu ere egin nahi zer ez ote dizun egingo Centopeia batek. Izen itsusi horrekin. Gauza onik ez, seguru.

Gero apur bat inbestigatu, eta jakin nuen, hor portugesez “Centopeia” esaten duzuena, hemen “ciempiés” gisa ezagutzen duguna dela. Noski, izenak berak esaten du-ta: “Cento Peia”, Cien Pies. Tontoa ni.

Baina, osaba, zer nahi duzu esatea, nik uste Sao Tomen euskarazko izena erabiltzen hasi beharko zenuketela. Horrek bai duela portugex doinua. Entzun ondo: Ehun-zango. "ehumzangu"

Gaia aldatuz, dinozu bananeroak lurrera jaustear daudela, sei hilabete daramatzalako euririk egin gabe. Eta ez naiz harritzen, aspaldian ur guztia Euskal Herria ari baita jasiotzen. Betiko kontua, badakizu: jainkoa munduko pertsonarik traketsena da partizioak egiten. Batzuei gehiegi, besteei gutxiegi. Gaizki banatzen du dena. Eta argiarekin ere problemak omen dituzue, ezta? ba... ez da gaiztoa izatearren baina... prestatu zaitez, ze azaroak hiru ditu gaur, beraz, egun hauetako batean hasiko dira Azkuna eta Odon kaleak gabonetako argi negargarri hoiekin betetzen.. eta orduan bai, akabo tropikoan bonbila piztuak.

Gainontzekoan, hemen astiro doia denbora, Rubalcabak dena arinegi doala esan arren. Nik, asteburu luze baten ondotik, hilda pasa nuen hildakoen eguna eta geroztik, martxa hartu gurean nabil.

Aspaldian erreta ninduen lan potolo bat bukatu nuen atzo, beraz orain ilusioa berriz piztuko didaten proiektu bila hasi beharko! Egia esan, deia batzuek sortzen dizkidate jadanik kilikiliak sabelean. Soilik espero dut, osaba, Tximeletak izatea eta ez zentopeiak.

Besarkada fuertea.

Josu

p.s. Igandean joango naiz, Lipus eta konpañiaren obra berria ikustera. “Errautsak” deitzen da. Izen ezin aproposagoa igande arratsalde baterako.

Bigarren gutuna

Audioa hemen:

2010-10-19

Osaba maitea,

Pasa dira hamabost egun azkenekoz idatzi nizunetik. Baina badakizu, egunez egun, egunak gero eta laburragoak diren arren, egunak gero eta luzeago egiten zaizkigu. Urtaroen kontua izango da.

Niretzako, asteburu honetan hasi da udazkena. Ostiralean, Donostian teatro obra bat ikusten ari nintzela, telefono hotsak baino ugari eta gogaikarriago egin zitzaizkidan eztul hotsak. Eta dozena erdiri jo zien sakelekoak. Larunbatean, berriz, Durangoko jaietan, hostoek jendeak baino dantza gehiago egiten zuten. Eta Anbotoko Mari txubaskero eta mendiko botekin agertu zen txosnetan.

Zer berri Afrikako irla tipian? Azken gutunean diozunez, faltan botatzen dituzu zure beste bi iloben aurka jokatzen genituen mus partidak. Nahiz eta beti irabazten ziguten, kabroiek. Orain xakean aritzen omen zara, bakarrik, ordenadorearen aurka. Eta hala ere, galtzen segitzen duzu. Ez utzi entrenatzeari osaba, agian laster berriro jokatuko baitugu, Afrikako irla tipian, ala mapetan agertzen ez den herrian. Eta zu lasai egon, ze musa, bizikletan ibiltzea bezalakoa da, behin hasita, bizitza guztian galduko dugu.

Bestelakoan zaharrak berri. Txileko mineroak atera zituzten zulotik, eta Espainiako egunkari batek Otegi elkarrizketatu du zuloan. Diote Madrilen eta Gasteizen, ez duela ezer berririk esan. Arrazoi osoa dute, zulora sartu zutenean ere, gauza berdinak esaten baitzituen. Agian idatzi beharko genioke Arnaldori, esanez, diskurtsoa aldatu beharko lukeela, zulotik atera nahi badu, behintzat.

Eta holaxe, 15 egun barru idatziko dizut berriz, egunak gero eta laburrago, eta luzeago,. Tira, nahiago baduzu, umeek bézala zenbatuko ditugu. Aurrekoan Mirentxok ez zuen ulertzen zenbat ziren 15 egun. “15 aldiz lo” esan nion orduan, eta lasai gelditu zen. “Laster da hori”, esan zuen. Horixe ba, 15 lo barru arte, osaba. Laster laster arte,


Josu


p.s. Ideia zoragarria Altzurukuko jainkosari larrosak oparitzearena, osaba. Alergia die.

Lehen gutuna

Audioa hemen.

2010-10-04

Osaba maitea,

Denbora ziklikoa da. Dena dator bueltan, eta baita iraila ere. Heldu dela ohartu naizenerako joan da berriz. Eta urria etorri. Eta itzuli naiz Donostiara; itzuli dira unibertsitateko klaseak, irratiko astelehenak, aterkiarekin ateratzeko egunak, eta sosik gabe itzultzeko gauak.

Irratian ere, Garik zioen bezala, ezer ez da berdin. Orain arratsetan ari gara. Eta gitarra jubilatu dut. Sei urte sei sokari eragiten nahikoa da, nik uste. Gainera, orain gizon inportantea naiz, osaba. Krisian gauden arren, orkesta oso bat jarri dit Euskadi Irratiak. Hori bai, kantu bakarra dakite. Entzuten ari zaren hauxe. Baina gustatzen zait ; Brassensena da, « Le pornografe du fonografe, le polizon de la chanson ». Polita da, ezta ? Nik nahi nuke izaten jarraitu, “Le pornografe du phonografe”, Fonografoaren pornografoa. Eta “le polizon de la chanson”. kantuaren polizoia. Nahiz eta euskaraz ez duen errimatzen.

Tere Beloki oso guapa ikusi dut. On egin dio abuztuak. Arantxari ostera, uste dut ile zuri gehiago atera zaiola buruan. Zugatik galdetu dit, eta esan diot, betiko lekuan segitzen duzula, Afrikan, Sao Tomeko irla tipi horretan. “Ze ondo han! Aterki beharrik gabe, beti eguzkitan”, esan du. Badakizu, adin batetik aurrera, hondartzak eta zoriona elkarren sinonimo direla uste du jendeak. Batez ere emakumeek. Bereziki irailean. Eta generalki, konturatu gabe, urria heldu denean.

Nik esan diot, ez jartzeko triste. Uda bukatu arren, urte guztia izango dela udaberria.

Zeren denbora ziklikoa da, osaba. Beraz, Hamabost egun barru idatziko dizut berriro, astelehenez, eta kontatuko dizut zertan diren Euskal Herriko berriak eta gure etxeko zaharrak.

Maite zaitu,


Josuk

P.S. Athleticek galdu egin zuen atzo. Eta gure beste partiduan… erremate faltan gabiltza oraindik.